فناوری­های دیجیتال پتانسیل قابل توجهی برای بهبود زندگی افرادی که با ASD زندگی می­کنند دارند؛ ولی از آنجایی که 95% افراد مبتلا به اوتیسم در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط زندگی می­کنند در نتیجه دسترسی آنها به برق، اینترنت و دستگاه­های دیجیتال ممکن است بسیار محدود باشد. بانک جهانی اصطلاح «شکاف دیجیتال» را برای توصیف نابرابری‌ها در دسترسی به فناوری‌های دیجیتال بین جامعه پردرآمد و کم درآمد ابداع کرد. این مطالعه به امکان‌سنجی شش فناوری نوظهور برای اختلالات طیف اوتیسم پرداخت و ملاحظات کلیدی برای پیاده‌سازی فناوری­های دیجیتال در LMIC را مورد بررسی قرار داد تا در نهایت منجر به افزایش شکاف دیجیتالی نگردد.

فناوی­­های نوظهور برای افرادASD


کامپیوترهای شخصی
رایانه­های شخصی (PC) در اکثر خانه­ها، مدارس، دانشگاه­ها، ادارات و مغازه­ها در کشورهای با درآمد بالا یافت می­شوند. مداخلات مبتنی بر رایانه برای کودکان اوتیستیک از اوایل دهه 1970 شناخته شده است و توسط افراد مبتلا به ASD و مراقبان آنها برای پرداختن به زمینه­های مختلف اعم از شناسایی اولیه، توانبخشی و غیره استفاده می­شود. امروزه، پلتفرم‌های آنلاین (مانند https://babynavigator.com) والدین را قادر می‌سازد تا رشد کودک خود را ردیابی کنند و در صورت مشکوک شدن به تأخیر رشد کودک، آن‌ها را جهت انجام اقدامات لازم ترغیب نمایند. یا به عنوان مثال www.autismnavigator.com، برای متخصصان و خانواده­ها دسترسی به آخرین اخبار ابزارهای تشخیصی مبتنی بر شواهد و تکنیک­های مداخله را فراهم می­سازد. شواهد نشان داده است که آموزش مبتنی بر رایانه به اندازه آموزش حضوری مؤثر است. حتی بدون دسترسی به اینترنت، رایانه‌های رومیزی با استفاده از نرم‌افزار­های سمعی و بصری (مانند پاورپوینت) می‌توانند به افزایش توانمندی و دانش افراد ASD کمک نمایند.

ربات­ها
درکشورهای با درآمد بالا برای بیش از یک دهه، تشخیص و درمان مبتنی بر ربات برای ASD یک حوزه تحقیقاتی به سرعت در حال توسعه بوده است. ربات­ها برای پرداختن به اهداف مختلفی مانند افزایش توجه و بهبود تعامل اجتماعی و مهارت­های ارتباطی در مدرسه، درمانگاه یا خانه طراحی شده­اند. با این حال، بیشتر مداخلات روباتیک برای ASD هنوز مرحله رشد را پشت سر نگذاشته­اند. در نتیجه، استفاده از آنها در حال حاضر بیشتر به تحقیقات و بخش­های بالینی تخصصی محدود شده­است. هزینه­های آنها قابل توجه است و جزو گران­ترین فناوری­های مورد بحث قرار دارند.

واقعیت مجازی
فن‌آوری‌های واقعیت مجازی به شبیه­سازی محیط‌های واقعی ایمن و قابل تکرار برای آموزش مهارت‌های لازم برای زندگی مستقل و اشتغال به افراد مبتلا به ASD کمک می­کنند. به عنوان مثال مداخلات مبتنی بر واقعیت مجازی برای ASD به افراد آموزش می‌دهند که چگونه مسیریابی کنند، از خیابان‌ها عبور کنند، چگونه از حمل‌ونقل عمومی استفاده نمایند و یا چگونه یک میز را در یک کافه یا رستوران پیدا کنند.
دستگاه‌های واقعیت مجازی روی سر مانند Oculus Quest (https://www.oculus.com/compare/) به راحتی قابل حمل هستند، کار کردن با آنها دشوار نیست و بنابراین می‌توان آنها را در اکثر محیط­ها استفاده کرد و حدود 300 دلار آمریکا قیمت دارند. با این حال، اکثر فن‌آوری‌های پیشرفته واقعیت مجازی برای ASD، به رایانه‌های قدرتمند با مشخصات پیشرفته و به اینترنت پرسرعت نیاز دارند.

سطوح فعال مشترک
فناوری‌های رابط مشارکتی (CI) یا سطح فعال مشترک (SAS) رایانه­هایی با صفحه نمایش لمسی بزرگ هستند که می­توان روی میزها قرار داده شوند و توسط بیش از یک نفر به طور همزمان اداره شوند. در نتیجه این امر منجر به افزایش سطح مشارکت و بهبود مهارت­های اجتماعی مانند تماس چشمی، به اشتراک­گذاری احساسات، نشان دادن علاقه به بازی مشارکتی در کودکان مبتلا به ASD می­گردد. البته این فناوری به دلیل اندازه بزرگ و وزن زیادش به راحتی قابل حمل نیست. همچنین، طبیعتاً دستگاه‌های صفحه لمسی مقاوم نیستند و در نتیجه مستعد آسیب هستند که می‌تواند آنها را غیرقابل استفاده نماید و تعمیر یا تعویض آنها را هزینه­بر کند. این امکان وجود دارد که این فناوری بتواند در محیط­های بسیار خاص مانند مدارس تخصصی، کلینیک­ها یا مراکز تحقیقاتی مفید باشد. میزهای لمسی چند کاربره موجود در حال حاضر از 6500 دلار آمریکا (بدون هیچ نرم­افزاری) قیمت دارند.

حسگر­ها
فناوری‌های حسگر در لوازم جانبی روزمره مانند عینک، ساعت مچی، لباس یا چسب‌های فوق‌العاده نازک برای جمع‌آوری داده‌های خاص برای شناسایی علائم ASD مورد استفاده قرارگرفته‌اند. از این فناوری برای ردیابی حرکت چشم برای تشخیص نگاه غیر معمول، ردیابی فعالیت­های بدنی برای تشخیص رفتارهای کلیشه­ای، تشخیص تغییرات حالت داخلی مرتبط با استرس و اضطراب و برای تشخیص گفتار غیر معمول استفاده می­گردد. با این حال، بسیاری از دستگاه­های پوشیدنی و حسگر­ها نیاز به تماس مستقیم با پوست دارند و ممکن است توسط برخی از کودکان مبتلا به ASD تحمل نشوند. ساعت‌های هوشمند (مانند اپل واچ) به طور فزاینده‌ای هم برای کمک و هم برای نظارت بر افراد مبتلا به ASD در هر شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با اینحال این فناوری­ها نسبتاً گران هستند. میانگین قیمت فروش ساعت‌های هوشمند حدود 300 دلار آمریکا است و معمولاً برای تجزیه و تحلیل و استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده به نرم‌افزار و سخت‌افزار رایانه‌ای اضافی و همچنین متخصصان بسیار ماهر نیاز است.

موبایل و گوشی­های هوشمند
تخمین زده می­شود که حدود 74 درصد از جمعیت کشورهای با درآمد بالا و 45 درصد کشورهای با درآمد پایین و متوسط صاحب یک گوشی هوشمند هستند در حالی که تخمین­ها برای مالکیت تبلت به ترتیب نزدیک به 50 درصد و 20 درصد است. شواهد نشان داده که این ابزارها می‌تواند استقلال روزانه جوانان مدرسه‌ای مبتلا به ASD را بهبود بخشد. مثلا این کودکان می­توانندکار­های ساده‌ای مانند تنظیم فهرست وظایف، تقویم‌ها و برنامه‌های دفترچه تلفن و آدرس را در گوشی خود نصب نمایند و از آن طریق از آنها استفاده نمایند. همچنین استفاده از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی آنلاین (مانند واتس‌اپ، توییتر، فیس‌بوک) برای برخی می‌تواند دری را برای مشارکت اجتماعی و عضویت در یک جامعه باز کند. همانند رایانه های شخصی، فن آوری­های تلفن همراه و تلفن­های هوشمند هزینه پایین­تری نسبت به بسیاری از فناوری های نوظهور دیگر برای ASDها دارند. در شکل 1 خلاصه­ای از فناوی­­های نوظهور برای افراد ASD لیست شده است.

شکل 1. خلاصه ای از فناوری­های نوظهور برای ASD از نظر هدف، محل استفاده، کاربران بالقوه و هزینه نسبی

در شکل 2 امکان­سنجی کلی به نمایش گذاشته­شده است. بنابراین، روی هم رفته، به نظر می‌رسد فناوری‌های تلفن همراه دارای بیشترین پتانسیل برای استفاده در کشور­های LMIC می­باشند و نباید از پتانسیل آن غافل شد.

شکل2 . امکان سنجی به کارگیری فناوری های دیجتال برای طیف اوتیسم در کشورهای LMIC

The digital divide in technologies for autism: feasibility considerations for low-and middle-income countries. Journal of Autism and Developmental Disorders. .2021

---