علائم اختلال اتیسم چیست | نشانه های اختلال اتیسم را بشناسیم
علائم اتیسم در نسخه پنجم DSM در دو حوزه قرار می گیرند :
ارتباط با دیگران : ناتوانی کودک در برقراری ارتباط با دیگران ،والدین کودک را بیشتر از هر کدام از علایم اتیسم اذیت می کند . معمولا والدین می گویند کودکشان در دنیای خودش است.کودکی که در رد و بدل های اجتماعی وعاطفی شرکت نمیکند. تعاملاتی که لازمه ی ارتباط بادیگران است.
ارتباط گرفتن با یک کودک دارای اتیسم مثل تلاش برای گرفتن موج رادیویی یک دستگاه دور است که گاهی کاملا شفاف موج را می گیرد و گاهی پر از نویز می شود.کودک دارای اتیسم نیز ممکن است لحظاتی که ارتباط چشمی خوبی داشته باشد و سپس به درون دنیای خودش برود.
مشکلات ارتباطی و اجتماعی می تواند شامل موارد زیر باشد: - به اسم واکنش نشان نمی دهند
- از تماس چشمی اجتناب می کنند
- از تماس فیزیکی اجتناب می کند
- حالات صورتی نامناسب دارد یا اصلا احساسش را با حالات صورت نشان نمی دهد
- در درک احساسات افراد دیگر یا صحبت درباره ی احساسات خود مشکل دارد
- افراد اتیسم مهارت گفتاری طبیعی کافی برای رفع نیازهای ارتباطی را کسب نمی کنند
- اکولیلیا ویا تکرار دارند
- نمی توانند از اشاره برای برقراری ارتباط استفاده کنند
- در بازی های تخیلی و استفاده از نمادها در زبان مشکل دارند
- حالت چهره متناسب با موقعیت پیش آمده نیست و در درک هیجانات افراد از طریق چهره ضعف دارند
رفتارهای تکراری: تکرار کردن ذاتا امر نادرستی نیست. تکرار، مهارت فرد را زیاد می کند.رفتارهای تکراری کودکان اتیسم بیش از اندازه و گاهی مفرط است و حاکی از عدم انعطاف پذیری شناختی.
کودکان دارای اتیسم به دلایل مختلف در دام رفتارهای تکراری می افتند. گاهی اوقات یک رفتار را بارها و بارها تکرار می کنند گویی که سوزنشان گیر کرده است نمی توانند دست از تکرار آن بکشند. این علامت درجاماندگی نامیده می شود. در مورد کودکان دارای اتیسم درجاماندگی با رفتار متضادش یعنی تکانش گری جفت است. یک لحظه درگیر درجاماندگی ست وچند لحظه بعد یک رفتار تکانشی ظاهر می کند و این یک چالش واقعی است. رفتارهای تکراری که به دو دسته رفتارهای تکراری ذهنی و رفتارهای تکراری جسمی تقسیم می شوند
رفتارهای تکراری ذهنی اصرار بر یکنواختی مثل رفتن به خانه از مسیر دیگر ، جابجایی ترتیب انجام وظایفش در کلاس
مشکل در انتقال از یک فعالیت به فعالیت دیگر یا ممانعت در انجام فعالیت جدید
بازی های کلیشه ای مثلا بجای بازی با ماشین با تایر ماشین بازی میکند یا بجای اینکه با تلفن بازی کند مشغول بازی با سیم تلفن می شود رفتارهای تکراری جسمی مثل بال بال زدن
تکان دادن انگشتان جلوی چشم
روی انگشتان پا راه رفتن
دور خود چرخیدن یا چرخیدن به دور بقیه
جلو عقب شدن
سایر ملاک های تشخیصی دیگر پردازش حسی –حرکتی
کودکان دارای اتیسم داده های حسی را متفاوت از دیگران پردازش می کنند واکنش کودک به محرک های حسی بیشتر یا کمتر از حد خواهد بود.
شامل حواس شنیداری – دیداری – بینایی – لامسه – عمقی و تعادلی درد آستانه درد در کودکان دارای اتیسم ممکن است به شدت افزایش یا کاهش یابد . آن ها ممکن است به کوبیده شدن با ضربه خوردن با تاخیر جواب بدهند یا اصلا واکنش نشان ندهند یا واکنش اغراق آمیزی نشان بدهند.
غذاگزینی گاهی الگوی غذا کاملا عینی و ملموس است یعنی مبتنی بر ماهیت حسی غذا می باشد یکی ممکن است هر چیز را رد کند آن یکی ممکن است از چیزهای چسبناک و ژله ای خوشش نیاید ویکی هم ممکن است غذا هایی که دارای رنگ خاصی باشد را بخورد گاهی هم ممکن است تشخیص علت انتخاب یک غذا بسیار دشوار باشد مثلا سیب زمینی سرخ کرده یک رستوران را بخورد اما رستوران دیگر را نخورد.
ترس(عدم حرکت در موقعیت تهدید آمیز) بعضی کودکان اتیسم نترس هستند ، آن ها بدون احتیاط وسط خیابان می پرند یا از سازه های بلند بالا می روند .در مقابل برخی نیز دارای ترس های شدید و غیر معمول هستند مثلا از افتادن برگ میترسند. شلختگی حرکتی (دیس پراکسی) بسیاری از کودکان دارای اتیسم دچار شلختگی حرکتی هستند . کودکان دارای اتیسم خفیف اغلب بی دست و پا هستند و در تست های پردازش ضعیف هستند . توانایی اجرای تکالیف حرکتی به صورت درست و تند را ندارند. تئوری ذهن ما می دانیم که دیگران دارای چه احساسی هستند وبه چه چیزی فکر میکنند . آیا لبخند می زند یا اخم کرده است؟ تشخیص اینکه دیگران افکار و احساسات خودشان را دارند در کنار توانایی حدس اینکه مخاطب مان به چه فکر می کند یا چه احساسی را دارد را تئوری ذهن می نامند . در قسمت یکپارچگی حسی به تفصیل بیان شده است.
الگوهای علایق، رفتار و فعالیت های تکراری محدود به نحوی که حداقل در دو مورد زیر چه در حال و چه در گذشته وجود داشته باشد:
1.رفتارهای حرکتی، استفاده از اشیا و گفتار به صورت قالبی یا تکراری(مانند:حرکات ساده قالبی، ردیف کردن اسباب بازی ها، پرتاب اشیا، پژواک کلام، عبارات ویژه.
2.اصرار به یکنواختی، پیروی انعطاف ناپذیر از عادات روزمره یا الگوها و آداب رفتاری کلامی و غیرکلامی یکسان مانند ناراحتی شدید هنگام تغییرات جزیی، مشکل با جابجایی ها، الگوهای تفکر انعطاف ناپذیر، آداب معاشرت خاص(باید هر روز همان غذای همیشگی را بخورد)
3-علایق وی شدیدا محدود و ثابت است و شدت و تمرکز نابهنجار دارد(مانند دلبستگی شدید یا مشغولیت با اجسام غیر معمول. علایق شدیدا محدود یا ثابت)
4.واکنش بیشتر از معمول یا کمتر از حد به محرک های حسی، علاقه ی غیرعادی به جنبه های حسی محیط (مانند بی تفاوتی آشکار به درد- حرارت، واکنش ناخوشایند به برخی صداها یا منسوجات).
علائم فوق باید در اوایل دوران رشد وجود داشته باشد(گرچه ممکن است تا زمانی که مقتضیات اجتماعی بیش از ظرفیت کودک نشود آشکار نشوند یا ممکن است در سنین بالاتر با کمک راهکارهای آموخته شده مخفی باقی بمانند)
علائم فوق سبب تخریب بارز کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه های مهم عملکرد فرد می شوند. در صورتی که کودک 2 یا 3 مورد از علائم و نشانه های ذکر شده را داشته باشد نیاز به بررسی و غربالگری کودک محسوس است.
