اثربخشی توان بخشی رایانه ای موسیقایی خانواده محور بر حرکات کلیشه ای کودکان دارای اختلال طیف اتیسم

کودکان دارای اختلال طیف اتیسم الگوهای تکراری از رفتار، علایق و فعالیت ها را نشان می دهند که باعث اختلال در فرآیند یادگیری آنان می شوند. این حرکات اغلب دردسرساز هستند و توجه را کاهش می دهند و نیز در تکلیف در حال اجرا اختلال ایجاد می کنند. ضرورت استفاده از درمان و آموزش مناسب جهت کاهش حرکت های کلیشه ای این کودکان امری اجتناب ناپذیر است. همچنین درمان حرکت کلیشه ای برای کودکان مبتلا به اختلال اتیسم در سن پایین یک اولویت است ، چرا که وقوع آن ممکن است در تعاملات خانوادگی، یادگیری آموزشی و حرفه ای و همچنین روابط اجتماعی تداخل ایجاد کند.

از آنجایی که استفاده از نرم افزارهای جدید با کارآمدی گسترده در مسیر مداخله درمانی کودکان اتیسم نیز مورد تاکید واقع گردیده است، می توان به نرم افزار ایرانی اشاره نمود که با توجه به اثرگذاری موسیقی در درمان کودکان دارای طیف اتیسم و با بهره مندی از رنگ انیمیشن و قابلیت های رایانه ای ، به یک روش رایانه ای موسیقایی خانواده محور دست یافته اند . نکته مهم و محوری آن بر چند اصل استوار گردیده است که یکی از اصول آن ارزان بودن و در دسترس همگان قرار گرفتن و نکته دوم همکاری نزدیک والدین با کودکان و استفاده از اثرگذاری والدین بر پیشرفته کودکان اتیسم در ابعاد مختلف است.

در واقع توان بخشی رایانه ای نیز یکی از روش های تعامل همه جانبه محسوب می گردد، امروزه رایانه به عنوان پدیده فراگیر، تمام شئون زندگی انسان ها را در برگرفته است. کاربرد رایانه و تلفیق آن با موسیقی در آموزش نیز جنبه مهم این پدیده فراگیر محسوب می گردد . رایانه این توانایی را دارد که کودکان دارای اختلال طیف اتیسم را قادر سازد تا مسئولیت یادگیری خود را بر عهده بگیرند، زیرا از طریق تکرار لذت بخش و افزایش تدریجی سطح چالش، تحریک می شوند.و همچنین دسترسی به فناوری در راستای آموزش های مختلف، تجربیات جدیدی را برای کودکان مبتلا به اتیسم فراهم می سازد و در این مسیر تعامل با داشته های آن را تسهیل می نماید. از دیگر نکات مثبت این است که فناوری رایانه ای این توان را دارد تا در حوزه هایی همچون گفتار ،تصاویر، کلمات و انیمیشن به صورت تعاملی ترکیب کرده و مفاهیم متناسبی با سطح درک دانش آموزان و علاقه او ایجاد نماید.

درمانگر در زمان تهیه و تطبیق تصاویر و اشیا ، الزاماً باید از اشیایی استفاده نماید که مورد توجه و علاقه کودک قرار می گیرد ، که البته یکی از اهداف آموزش توجه به تصاویر مورد علاقه است. اما یادآوری این نکته نیز حائز اهمیت است که پس از سپری شدن مدتی از آموزش ، تصاویر و اشیا برای کودک وضعیتی عادی قرار گرفته، و در فهرست اشیایی قرار خواهند گرفت که کودک چندان اشتیاقی به آن ندارد. این امر می تواند در طولانی مدت اثرگذاری آموزش را با کاهش مواجه سازد . اما آموزش هایی که به وسیله رایانه و به صورت تلفیقی با موسیقی با محوریت خانواده صورت می گیرد، به جهت جذابیت های ناشی از رنگ وصدا و همچنین استفاده از انیمیشن، بدون آنکه کودک متوجه گردد، حرکاتش هدفمند شده و تلاش می نماید حرکات را در راستای بازی رایانه ای مورد نظر نظم دهد. از سوی دیگر ریتم و آهنگ پخش شده از سوی رایانه و همچنین ، مخاطب قرار گرفتن کودک در چنین فضایی که بر اثر فشار دادن یک دکمه یا لمس آن صورت می پذیرد، موجب می شود تا او تمرکز خود را بر پاسخ دهی به سوالات رایانه معطوف نموده و این امر موجب می شود به یک نظم مناسب و قابل قبول در حرکات تکراری خود دست یابد، زیرا کودک تا قبل از انجام بازی ،حرکات بدن او ، بدون هدفی خاص صورت می گرفته و این امر موجب می شد تا حرکات تکراری از او مشاهده شود، با این وصف به نظر می رسد بازی های رایانه ای که با موسیقی تلفیق گردیده است ، با توجه به آن که مادران کودکان ، در حین آموزش در کنار آنها بوده و حتی در خارج از محیط آموزشی، با استفاده از نرم افزار مذکور بر روی تلفن همراه ، تا مقدار زمان بیشتری را در کاهش حرکات تکراری و هدفمند نمودن آنهادر جهت پاسخ دهی به نرم افزار اختصاص دهد.

اصولاً به علت تمایل ذاتی کودکان به بازی ،قرار گرفتن آموزش ها در قالب بازی و موسیقی می توانند از اثرات مناسب تری نسبت به کلاس های آموزش رسمی به همراه داشته باشد .

به صورت کلی رایانه به دلیل جذابیت برای کودکان از این قابلیت برخوردار است تا با انتقال نرم افزار به گوشی های همراه ، که اصولاً در دسترس همگان قرار دارد، یک آموزش اثرگذار با هزینه بسیار کم و قابل قبول از سوی تمامی خانواده ها را به منازل برده به طوری که کودک اتیسم بدون آنکه خود بر هدف آموزش آگاهی یابد، در مسیر آموزش و رشد و تقویت نقاط ضعف خود قرار گرفته و بدین وسیله پس از مدتی، اثرات استفاده صحیح از آن ،مشاهده می شود که کاهش حرکات کلیشه ای نیز بر همین اساس استوار است .
در نتیجه پیشنهاد می شود مسئولان و برنامه ریزان آموزش و پرورش استثنایی و همچنین به کارگیری روان شناسان کودکان استثنایی و با به کارگیری توان بخشی رایانه موسیقایی خانواده محور نسبت به کاهش حرکات کلیشه کودکان دارای اختلال طیف اتیسم اقدام نمایند تا بدین طریق بتوانند بر بهبود عملکرد فردی و یادگیری آنان نیز تاثیر بگذارند.